Het University Medical Center Groningen, kortweg UMCG, heeft altijd al een vooraanstaande rol gespeeld in de ontwikkeling van de ziekenhuisarchitectuur. Het complex kan bogen op een zeer lange historie, die kan worden teruggeleid tot in de 18e eeuw. Sindsdien zijn zowel het aanbod van medische diensten als de structuur van het gebouw doorlopend uitgebreid en aangevuld. Maar naast de grote architectonische en stedebouwkundige veranderingen zijn het ook de schijnbaar kleine ingrepen – zoals de modernisering van alle wc-voorzieningen – die ervoor zorgen dat het gebouw altijd aan de hoogste eisen op het gebied van hygiëne en netheid voldoet. De Groningse planologische bureaus Interieurarchitectuur Hart en Royal Haskoning vervangen vanaf 2014 in meerdere bouwfasen alle 2.000 wc’s van het bestaande gebouw door innovatieve en met de hoogste eisen m.b.t. de hygiëne overeenkomende sanitaire producten van Villeroy & Boch.
Healing Architecture
De geneeskunde verandert van een zuiver reparatiebedrijf in een servicesector. Hier nemen de Scandinavische landen en Nederland het voortouw; zij hebben al in de jaren ’80 van de twintigste eeuw studies gedaan n.a.v. het thema “Healing Architecture”, die sterker focussen op de behoeften van de mensen. Factoren zoals de vormgeving met daglicht, bescherming tegen lawaai en milieubelastingen, materialen en kleuren, plattegrondorganisatie en de vrije toegang tot de natuur kunnen dus een bijdrage leveren om angsten en stress te voorkomen. Het UMCG was het eerste ziekenhuis dat zich openstelde voor deze nieuwe inzichten en een uitvoerige reorganisatie van de gebouwstructuren uitvoerde, die een bouwfase van 20 jaar tot gevolg had.
Stad binnen de stad
Met meer dan 1.300 bedden voor stationaire patiënten, 18.000 ambulante patiënten en bezoekers per dag, 12.000 medewerkers en bijna 3.500 studenten bereikt het complex de omvang van een stad in de provincie. In zijn architectuur doet het UMCG eerder denken aan een urbaan shoppingcenter dan aan een steriel ziekenhuis – het terrein is georganiseerd in wijken, wegen, pleinen en groenstroken, in plaatsen voor onderzoek en scholing, commercie en cultuur. In het openbare gedeelte van het ziekenhuis bevindt zich een uitnodigende en royale winkelstraat met een verrassende interne architectuur en veel kunst. Toch moet natuurlijk nog steeds rekening worden gehouden met alle eisen m.b.t. de processen en de verzorging, de hygiëne en de veiligheid van een ziekenhuis. Dit wordt bereikt door een absolute scheiding van de wegen van bezoekers, patiënten en personeel.
Flexibele systemen voor de toekomst
Het UMCG werd in zijn huidige vorm als samenhangend gebouwencomplex in 1997 geopend. Door de snelle medisch-technische vooruitgang en de veranderende eisen m.b.t. programma, comfort en vormgeving moeten de complexen permanent worden aangepast en gerenoveerd. Het “Research Laboratory” van UNStudio en het “Education Building” van Thomas Rau maken deel uit van de actueelste nieuwbouw. In 2012 werd het European Research Institute for the Biology of Ageing (ERIBA) van Rudy Uytenhaak geopend. Ook voor de volgende jaren is meer nieuwbouw gepland.
Maximale eisen bij de hygiëne
Bij een gebouwencomplex dat de grootte heeft van een kleine stad, worden zelfs schijnbaar minimale ingrepen een uitdaging – dit geldt ook voor de renovatie van de toiletvoorzieningen. Alle wc’s van het bestaande gebouw worden sinds 2014 conform de hoogste hygiënenormen met producten van Villeroy & Boch ingericht.
Deze renovatiemaatregelen worden gerealiseerd door architect Wim Hart, Interieurarchitectuur Hart, en Royal Haskoning DHV uit Groningen. De wc’s worden per etage vervangen; eerst de openbare wc-voorzieningen, gevolgd door de toiletten op de poliklinische en operatieafdelingen. Hierbij worden puristische sanitairproducten uit de Memento collectie en de Architectura serie toegepast. Het vuilafstotende oppervlak CeramicPlus zorgt ervoor dat op de keramische vlakken geen residuen worden gevormd. Producten zoals de spoelrandloze DirectFlush WC voldoen aan de hoogste hygiënenormen. Met circa 2.000 toiletten binnen het complex en zo’n 150 spoelprocessen per uur speelt bij een efficiënte renovatie van de wc-voorzieningen ook de inachtneming van een gecontroleerd waterverbruik een rol. Gezondheid, genezing en welzijn van de patiënten staan bij medische gebouwen centraal – dit kan uitsluitend worden bereikt door maximale eisen aan netheid en hygiëne op alle privé en openbare afdelingen.